Александра Диму

Ραδιοτηλεόραση

30.12.1995 – 05.01.1996

Ποίηση αυτή η συνεχής ελπίδα

Τρεις ποιητικές συλλογές έχει εκδώσει μέχρι σήμερα η Ελληνίδα της διασποράς Κωνστάνς Δημά, ψευδώνυμο της Κωνσταντίνας Καραδήμου, που από το 82 ζει στη χώρα μας και εργάζεται ως καθηγήτρια ξένων γλωσσών.

Το 1990 τύπωσε την ποιητική συλλογή «Ιmo pectore» (lat.) –από τα βάθη της ψυχής – το 1993 τις «Αποχρώσεις των ονείρων» και το 1995 τη συλλογή «Σκιά και φως».

Η θεαματική της, βαθιά ανθρώπινη και φιλοσοφημένη, αγγίζει έντεχνα τις ευαίσθητες χορδές του αναγνώστη, μέσα σ’ έναν κόσμο που έχει «αδειάσει» τις αξίες του στο βωμό του χρήματος και σε πρόσκαιρες συνδιαλλαγές.

Ας δούμε πώς τοποθετείται η ίδια στο μικρό πρόλογο του πρώτου βιβλίου της.

«Η ποίηση είναι για μένα μια συνεχής οδύνη αλλά και μια συνεχής ελπίδα. Θα ‘θελα ν’ αγγίξει εκείνου που στα βάθη της ψυχής τους κάνουν ακόμα όνειρα» Ίσως δε λέω τίποτα καινούριο, ίσως όλα ειπώθηκαν και θα ειπωθούν ξανά. Ο τρόπος, όμως, είναι διαφορετικός».

Ίσως αυτή η διαφορετικότητα να είναι σωτήρια, ακριβώς επειδή μας δείχνει σε πολλά πράγματα μια άλλη ατραπό πέραν της πεπατημένης.

«Βλέπω και κάμποσους με απορημένα μάτια

να κοιτάνε τον κόσμο μας.

Συχνά μέσα στον παγωμένο αέρα περπάτησαν

μα υπηρέτες κανενός δεν έγιναν.

Μαζί τους

εξακολουθώ να κάνω όνειρα

κι αρνούμαι

να φθαρώ μες στην ακινησία».

Δείγμα γραφής απ’ το «Αυτοδιάθεση μέσα στην κίνηση».

Αλεξάνδρα Δήμου

Ραδιοτηλεόραση

08.01.2000

Οι μικροί πρίγκιπες του σύμπαντος

Η συγγραφέας Κωνστάνς Δημά ανήκει στη γενιά που γαλουχήθηκε στις (πρώην) σοσιαλιστικές χώρες όπου βρήκαν καταφύγιο δεκάδες χιλιάδες Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες. Γεννήθηκε στα σύνορα την ώρα που η μητέρα της ετοιμαζόταν να περάσει στο αλβανικό έδαφος … Μετά από ταλαιπωρίες, κάποια από αυτά τα παιδιά – ανάμεσά τους πολλά ορφανά – κατέληξαν στην Τσεχοσλοβακία όπου το νεοσύστατο (τότε) κράτος ετοίμασε ένα πρόγραμμα διαβίωσης και εκπαίδευσης τους. Έτσι, τα ανάκτορα της Πάλαι ποτέ αριστοκρατίας μετετράπησαν σε παιδικούς σταθμούς στη Βοημία, τη Σιλεσία, τη Μοραβία. Σ’ αυτά μεγάλωσε και η Κωνστάνς Δημά, θρεμμένη από τους μύθους της αρχαίας Ελλάδας και την αγάπη για την άγνωστη πατρίδα.

Η ζωή της μια μυθιστορία που κυκλοφόρησε από την Εστία, στη σειρά «Μαρτυρίες», σελίδες 205. Η αφήγηση είχε ίσως σκοπό να εξορκίσει τους δαίμονές της από το παρελθόν. Και το πέτυχε. Μέσα από τα βιώματά της φωτογραφίζεται μοναδικά η καθημερινότητα ετούτων των «προσφυγόπουλων – πριγκιπόπουλων» που έχουν μια οικουμενικότητα.

Η τραγωδία τους φέρνει στο νου το γνωμικό από τη Μήδεια του Ευριπίδη «Και τι φταίμε τα παιδιά για τις αμαρτίες των πατέρων μας;» Εννοώντας στην προκειμένη περίπτωση όλους τους «μεγάλους» που προκάλεσαν τον καταστρεπτικό εμφύλιο.

Επίσης δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η μοίρα επιφύλαξε στην ηρωίδα – συγγραφέα μια ζωή περιπλανήσεις. Στην εφηβεία έρχονται τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, ακολουθούν οι ανώτερες σπουδές και τα επαγγελματικά ταξίδια, μ’ ένα διαβατήριο «χωρίς εθνική ταυτότητα». Πολύγλωσση και πολυτάλαντη θα ζήσει στη Γερμανία, τη Γαλλία του 1968, την πρώην Σοβιετική Ένωση και τη Βουλγαρία όπου θα δημιουργήσει οικογένεια και θα ολοκληρώσει τα μεταπτυχιακά της.

Ο νόστος όμως για την Ελλάδα είναι βασανιστικός. Ο κύκλος των μεταμορφώσεων, μέσα από το μύθο της Δήμητρας και Περσεφόνης (μητέρας και κόρης) ολοκληρώνεται με τον ερχομό της εδώ όπου εγκαθίσταται με τις δυο κόρες της και εργάζεται ως καθηγήτρια Γαλλικών.

Μόνο που θα χρειαστεί να τρέξει στις αρμόδιες υπηρεσίες για να αποδείξει την εθνική της ταυτότητα την οποία ξαφνικά αμφισβητούν, με το πρόσχημα μήπως η μητέρα της, κατά τη διάρκεια της γέννας είχε πατήσει το ένα πόδι της στην Αλβανία. Κι ας ήταν μόνο το «μετέωρο» βήμα μιας ταλαιπωρημένης εγκυμονούσης που σύντομα έφυγε και από τη ζωή. Αναμφισβήτητα οι «μικροί πρίγκιπες» πλήρωσαν για όλους τους μεγάλους, χάνοντας για πάντα την αθωότητά τους.

Είναι προς τιμήν της συγγραφέως που αφηγείται με ειλικρίνεια τις σχέσεις στο οικογενειακό περιβάλλον και τον κοινωνικό περίγυρο. Δεν ωραιοποιεί τα πρόσωπα μηδέ τις καταστάσεις εκείνης της εποχής που στάθηκε η μελανότερη στον αιώνα μας για τον τόπο μαζί με τη Μικρασιάτικη καταστροφή. …

Με το πρώτο πεζογραφικό της έργο η Κωνστάσνς Δημά – γνωστή από τις ποιητικές συλλογές της – κατακτά το αναγνωστικό κοινό. Με στρωτή γραφή, ζωντανές περιγραφές και αρχαιοελληνικούς συμβολισμούς, επαναλαμβάνει σαν σε ψίθυρο το μήνυμα της ειρήνης και του ελεύθερου πνεύματος. Ελληνίδα – όσο λίγες τιμά τα Γράμματά μας με την πολυμάθεια και την κλασσική παιδεία.